Oorlogsrecht uitgelegd voor en door kinderen
08/04/25
Oorlog is geen kinderspel... toch begrijpen zelfs kinderen dat er regels aan verbonden zijn. Het Internationaal humanitair recht (IHR) of oorlogsrecht, bepaalt de regels voor het gebruik van geweld tijdens een conflict. Deze regels zijn er om ervoor te zorgen dat oorlogen zo menselijk mogelijk verlopen en mensen die niet (meer) deelnemen aan het conflict te beschermen. Denk bijvoorbeeld aan burgers, hulpverleners, gewonden en kinderen. Het Rode Kruis helpt bij het verspreiden van informatie over dit oorlogsrecht, zodat alle landen deze regels kennen en kunnen naleven.
Wil jij weten welke regels er allemaal zijn? Hieronder leggen kinderen en jongeren van Jeugd Rode Kruis enkele van die regels uit op een begrijpelijke manier.
Is het verboden voor landen om geweld te gebruiken tegen elkaar?
Het klopt dat landen of staten geen geweld mogen gebruiken tegen andere landen, tenzij ze zichzelf moeten verdedigen of wanneer ze toestemming hebben van de Verenigde Naties.
Deze regels staan in het Handvest van de Verenigde Naties, een soort boek met afspraken die landen met elkaar maakten om in vrede samen te leven.
Als landen toch geweld gebruiken, ook als dat eigenlijk niet mag, zijn er regels waaraan ze zich moeten houden. Deze regels vormen het internationaal humanitair recht, ook wel oorlogsrecht genoemd. Ze leggen uit wie er beschermd moet worden en welke wapens er gebruikt mogen worden. Deze regels zorgen ervoor dat de gewone burgers en mensen die niet langer meevechten, zoals de gewonde soldaten, veilig blijven.
Het is dus niet helemaal verboden voor staten om geweld tegen elkaar te gebruiken, maar ze moeten altijd de afspraken en regels volgen.
Helpt het Rode Kruis iedereen tijdens oorlog?
Het Rode Kruis werd opgericht om mensen beter te beschermen tijdens gewapende conflicten. Het zorgt ervoor dat de regels van het oorlogsrecht worden nageleefd en helpt iedereen die in nood is, zonder een kant te kiezen. Het Rode Kruis is dus onpartijdig en neutraal.
Of je nu gewond bent, voedsel, water of onderdak zoekt of het contact bent verloren met je familie : het Rode Kruis helpt IEDEREEN, ongeacht hun nationaliteit, huidskleur of geloof. Zo kunnen mensen in moeilijke tijden altijd rekenen op de hulp van het Rode Kruis!
Mag een ambulance worden aangevallen tijdens een gewapend conflict?
Volgens het internationaal humanitair recht of oorlogsrecht moeten ambulances en medische hulpverleners altijd beschermd worden. Zij mogen nooit opzettelijk worden aangevallen. Als iemand zo’n aanval uitvoert, breekt hij een belangrijke regel van het oorlogsrecht
Tijdens gewapende conflicten kan medisch personeel laten zien dat ze beschermd zijn door het embleem of symbool van het Rode Kruis, de Rode Halve Maan of het Rode Kristal op een witte achtergrond te dragen of bijvoorbeeld op de ambulance aan te brengen. Dit symbool betekent dat ze daar zijn om mensen te helpen en dus niet aangevallen mogen worden.
Het Rode Kruis - De Rode Halve Maan - Het Rode Kristal
Een ambulance blijft beschermd zolang deze wordt gebruikt om zieken en gewonden te helpen. Alleen als een ambulance misbruikt wordt, bijvoorbeeld voor het vervoer van wapens, verliest het zijn bescherming en kan het toch een doelwit worden.
Straft het Rode Kruis partijen die de oorlogsregels niet volgen?
Het internationaal humanitair recht of oorlogsrecht bepaalt de regels voor het gebruik van geweld tijdens een conflict. Deze regels zijn er om ervoor te zorgen dat oorlogen zo menselijk mogelijk verlopen. Er zijn afspraken over welke wapens en manieren van vechten toegestaan zijn. Het is belangrijk dat iedereen zich aan deze regels houdt.
Landen moeten ervoor zorgen dat deze regels gekend zijn en worden nageleefd, ook in vredestijd. Het Rode Kruis helpt hierbij door informatie te verspreiden over het oorlogsrecht.
Maar het Rode Kruis straft geen landen of groepen. Als het ziet dat de regels niet gevolgd worden, zegt het dat tegen de betrokkenen, maar niet in het openbaar. Het Rode Kruis wil voorkomen dat mensen die niet deelnemen aan de gevechten lijden en wil iedereen helpen. Daarom wijst het Rode Kruis geen schuldigen aan. Als ze dat wel zouden doen, verliest het Rode Kruis misschien het vertrouwen van één van de partijen en wordt het niet meer overal toegelaten om mensen te helpen. Dat moet absoluut vermeden worden.
Om regels te kunnen naleven is het belangrijk dat de regels gekend zijn
Worden kinderen extra beschermd in oorlogstijd?
Het Internationaal Humanitair Recht of oorlogsrecht, bepaalt dat burgers en goederen zoals woonwijken, ziekenhuizen en scholen nooit het rechtstreeks doelwit mogen zijn van een aanval. In het oorlogsrecht staat bovendien beschreven dat kinderen extra noden hebben. Daarom bestaan er voor hen specifieke beschermingsregels, zoals toegang tot onderwijs en het recht om als gezin samen te blijven.
Het oorlogsrecht is bedoeld om burgers te beschermen, maar in bijna elke oorlog lijden gewone burgers, waaronder kinderen, ten gevolgen van het geweld. Maar liefst 1 op de 6 kinderen wereldwijd leeft in een conflictgebied.[1]
Daarom is het belangrijk om het oorlogsrecht te volgen en respecteren, zodat deze kinderen beschermd worden tegen de gevolgen van oorlog. Het is belangrijk dat landen er alles aan doen om de regels van het oorlogsrecht te respecteren met bijzondere aandacht voor de bescherming van kinderen.
[1] Stop the War on Children: Let Children Live in Peace | Save the Children’s Resource Centre
Mogen kinderen worden ingezet als soldaten?
Kinderen mogen nooit als soldaten meevechten. Helaas gebeurt dit soms toch in oorlogen. Als kinderen meevechten, worden ze gezien als kindsoldaten. Dan hebben ze niet meer dezelfde bescherming als andere kinderen en kunnen ze worden aangevallen. Dit gebeurt omdat de vijand zich anders niet goed kan verdedigen.
In de praktijk wordt gelukkig vaak geprobeerd om kindsoldaten te ontwapenen zonder dodelijk geweld. Wanneer zij gevangen worden genomen, krijgen zij vaak ook een speciale bescherming en wordt er bijvoorbeeld onderwijs voorzien.
Landen hebben de plicht om alles in het werk te stellen om de rekrutering van kinderen te voorkomen en hen zo goed mogelijk te beschermen.
Is het oorlogsrecht nog geschikt voor moderne conflicten of is het al te oud?
Het internationaal humanitair recht zorgt ervoor dat oorlogen zo menselijk mogelijk blijven. Het zegt welke wapens gebruikt mogen worden en regelt de manier waarop er gevochten wordt.
Hoewel er steeds nieuwe technologieën komen zoals automatische wapens, cyberaanvallen en kunstmatige intelligentie (AI), blijven de basisregels van dat Internationaal Humanitair Recht belangrijk en bruikbaar. De 3 belangrijkste regels van oorlogsvoering zijn:
- Onderscheid: soldaten moeten altijd het onderscheid maken tussen burgers en strijders en mogen burgers nooit rechtstreeks aanvallen
- Proportionaliteit: de schade die een aanval veroorzaakt moet in verhouding staan tot het militaire voordeel dat het oplevert.
- Voorzorg: er moet alles aan gedaan worden om de gevolgen van een aanval voor burgers zo klein mogelijk te maken.
Deze basisregels van het internationaal humanitair recht blijven dus van kracht, ook in moderne conflicten.
Heb je nog vragen?
Meer weten over het Internationaal humanitair recht? Neem een kijkje op de website van Rode Kruis-Vlaanderen
Internationaal humanitair recht
Of ga rechtstreeks naar de brochure (voor Volwassenen) voor een antwoord op al uw vragen.